Vanaf ongeveer half vorige eeuw wordt een nieuwe theologie ontwikkeld betreffende de verhouding Kerk en Synagoge, Israël en de volken. Inmiddels gebeurt dat wereldwijd. Maar helaas bereikt dat nauwelijks het grondvlak van de kerken. Het is ook een wending die voorgangers eerst helemaal te verwerken hebben – als ze dat al willen – voordat ze dat aan hun gemeenteleden kunnen uitleggen.
Toch is deze nieuwe theologie onderwerp in internationale symposia (Rome 2015, Wenen 2022, Vilnius 2024) en vind je eerste formuleringen ervan in officiële kerkelijke documenten. Onderstaand twee citaten die dat onderstrepen, een uit protestantse en een uit rooms-katholieke kring:
De kerk mag nooit vergeten dat Jezus een Jood was, opgegroeid in de Joodse traditie, levend met de Tenach. Hoezeer hij ook van ‘van boven’ komt, hij is in Israël thuis. Al zijn woorden hebben in de wereld van Israël hun ijkpunt; daarbuiten krijgen zijn woorden al gauw een andere betekenis. Daarom is de kerk er ook alles aan gelegen van Israël zelf te horen hoe het met de Tenach leefde en leeft en wil zij daarvan leren. (IP-nota van de Protestantse Kerk in Nederland, 2008)
De roeping van het volk Israel die het al sinds de dagen van Abraham had, is en blijft; ook na Christus; ook als het Jezus niet als Christus erkent of aanvaardt. Het volk is nooit door God verworpen. Integendeel, de kerk moet haar beeld van Israel als een volk dat met de dood van Jezus van zijn dienst ontslagen is, corrigeren en beseffen dat het volk nog altijd van theologische betekenis is.(Encycliek ‘Nostra Aetate’ 1965, en sindsdien jaarlijks verder uitgewerkt in verklaringen van de pauselijke bijbelcommissie)